ابتلای 50 درصد زنان به عفونت ادراری ؛ 2 پیامد ناگوار ، ناکارآمدی آنتی بیوتیک ها در درمان ، موفقیت ایران در درمان با نانوذرات - مجله دانلود و سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، دکتر محمدرضا اسدی کرم عضو هیات علمی بخش پزشکی مولکولی انستیتو پاستور ایران با اشاره به اینکه عفونت مجاری ادراری به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های عفونی در سراسر جهان شناخته می گردد، گفت: درطول زندگی، نزدیک به 50 درصد خانم ها حداقل یک مرتبه به عفونت مجاری ادراری مبتلا می شوند و حدود 25 درصد آنها دچار عود عفونت می شوند. در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، این عفونت می تواند منجر به عوارض شدیدی مانند از کار افتادگی کلیه ها و یا ورود عامل بیماری زا به خون شده که با ایجاد عفونت در خون موجب مرگ و میر فرد می گردد.

ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی در درمان عفونت مجاری ادراری

وی اضافه کرد: درمان عفونت های مجاری ادراری بر پایه تجویز آنتی بیوتیک های مختلف است و متاسفانه استفاده بی رویه از این آنتی بیوتیک ها موجب ایجاد مقاومت به آنها شده است. یک باکتری به نام اشرشیاکلی به عنوان اصلی ترین عامل ایجاد عفونت ادراری شناخته می گردد که بیش از 85 درصد موارد این عفونت ها را موجب می گردد. بعلاوه این باکتری می تواند موجب عود عفونت گردد. متاسفانه امروزه اشرشیاکلی ها به بیشتر آنتی بیوتیک های تجویز شده مقاوم شده اند و به همین علت اغلب راهکارهای درمان عفونت مجاری ادراری بر روی این باکتری متمرکز شده است.

او ادامه داد: از سال 1387 محققان بخش بیولوژی مولکولی انستیتو پاستور ایران مطالعاتی در زمینه عفونت مجاری ادراری را شروع نموده است. این مطالعات به خصوص در زمینه آنالیز مقاومت آنتی بیوتیکی در بین باکتری های عامل عفونت ادراری و طراحی کاندیدای واکسن های مختلف علیه آنها و آنالیز کارایی این کاندیدای واکسن ها در مدل حیوانی بود که نتایج مطلوبی از این مطالعات به دست آمده است و این نتایج به صورت مقالات علمی در مجلات معتبر به چاپ رسیده است.

کاتتر عامل 80 درصد عفونت های ادراری بیمارستانی

اسدی کرم با بیان اینکه کاتترهای ادراری در موارد بی اختیاری ادراری، احتباس ادرار و جراحی دستگاه تناسلی - ادراری و ... به کار می روند، اظهار کرد: استفاده از این ابزار پزشکی باعث تسهیل در خروج ادرار از بدن بیمار می گردد ولی در اغلب موارد استفاده از آنها با عفونت مجاری ادراری همراه است. عفونت های ادراری وابسته به کاتتر درصد بالایی از عفونت های ادراری را به خود اختصاص می دهند و بویژه در محیط بیمارستان بیش از 80 درصد از عفونت های ادراری از این نوع است.

او با اشاره به اینکه عفونت مجاری ادراری در 10 تا 50 درصد بیمارانی که از کاتتر برای کوتاه مدت استفاده می نمایند، مشاهده می گردد، توضیح داد: ولی در موارد استفاده طولانی مدت از کاتتر (بالای 28 روز) تقریبا در همه موارد عفونت مجاری ادراری مشاهده می گردد. عفونت ادراری ناشی از کاتتر در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب های کلیوی، عفونت خون و حتی مرگ بیمار گردد.

وی اضافه کرد: تجمع باکتری ها بر روی سطح کاتتر معمولا به صورت توده هایی از این باکتری است که به آنها بیوفیلم اطلاق می گردد. این توده ها نه تنها موجب انسداد کاتتر می شوند، بلکه بیوفیلم های تشکیل شده بر روی کاتترها اغلب به آنتی بیوتیک های تجویز شده مقاومت نشان می دهند.

لزوم به کارگیری شیوه های نوین برای جلوگیری از بروز عفونت ادراری

وی با بیان اینکه شیوع بالای عفونت های مجاری ادراری ناشی از کاتتر و ناکارآمدی درمان های آنتی بیوتیکی موجب سوق داده شدن تحقیقات به سمت یافتن راهکارهای نو درمانی شده است، اظهار کرد: راهکارهای نو در پیشگیری از عفونت های مجاری ادراری ناشی از کاتتر در ممانعت از تجمع باکتری و تشکیل بیوفیلم تمرکز دارند که شامل روش های مختلف می شوند که از آن جمله می توان به روش های ایجاد پوشش بر روی کاتترها اشاره نمود.

این عضو هیات علمی بخش پزشکی مولکولی انستیتو پاستور ایران، تاکید نمود: روش های متعدد مطرح می گردد که بعضی از آنها تنها با ممانعت از اتصال باکتری و تشکیل بیوفیلم عملکرد خود را انجام می دهند. در حالی که در بعضی از روش ها با استفاده از خواص باکتری کشی، سبب محافظت بیمار از عفونت و انسداد کاتتر می شوند. از جمله این مواد پوشش دهنده کاتتر می توان به نانو ذرات مختلف، آنتی بیوتیک ها و پپتیدهای ضد میکروبی اشاره نمود.

وی با بیان اینکه پپتیدهای ضد میکروبی به عنوان آنتی بیوتیک های نسل نو مطرح هستند، اظهار کرد: آنها به طور معمول حاوی 5 تا 100 اسید آمینه هستند و در همه جای طبیعت یافت می شوند. این مولکول ها به عنوان سلاح موثری در برابر میکروب ها هستند که به وسیله چندین مکانیسم موجب کشتن میکروب ها می شوند. خوشبختانه مقاومت میکروبی به پپتیدهای ضد میکروبی به علت عملکرد سریع بر روی باکتری ها به ندرت ایجاد می گردد. البته پپتیدهای ضد میکروبی دارای معایبی نظیر ناپایداری و هزینه زیاد هم هستند.

وی با تاکید بر اینکه کاربرد پپتیدهای ضد میکروبی تا به امروز بیشتر محدود به سطوح موضعی بوده است، گفت: آنها به منظور درمان زخم های دیابتی و دیگر عفونت های پوستی به کار رفته اند. پپتید ضد بیوفیلم IDR-1018 یکی از پپتیدهای نو از این نوع است. این پپتید ضد میکروبی قادر به ممانعت از تشکیل بیوفیلم بوده و در ترکیب با آنتی بیوتیک های متداول درمانی تاثیرات مخربی بر روی باکتری های عامل عفونت های ادراری دارد.

وی اضافه کرد: عوامل متعددی وجود دارند که به افزایش کارایی پپتیدهای ضد میکروبی یاری بسزایی می نمایند و از آن جمله می توان به استفاده از نانوذرات اشاره نمود. نانوذرات قادر هستند که پپتیدهای ضد میکروبی را در خود جا داده و سبب افزایش کارایی آنها شوند. اگرچه کاربرد نانوذرات برای انتقال دارو و انتقال ژن در صنعت پزشکی بسیار مطرح است اما کاربرد آنها برای پوشش دهی کاتتر کمتر مورد توجه نهاده شده است.

او ادامه داد: کیتوزان به عنوان پلیمر زیستی با منشاء گیاهی است و در مطالعات پزشکی نو مورد توجه نهاده شده است. نانوذرات کیتوزان سبب بهبود هدف یابی، افزایش جذب و پایداری داروها می گردد. کیتوزان دارای اثر ضد باکتریایی و ضد فراوری بیوفیلم علیه طیف وسیعی از باکتری ها است. استفاده از این نانوذرات به همراه عوامل ضد میکروبی دیگر می تواند سبب افزایش اثربخشی آنها گردد.

وی اضافه کرد: از این رو محققان انستیتو پاستور ایران به سرپرستی بنده بر آن شدند تا در قالب دو طرح تحقیقاتی جداگانه برای اولین مرتبه پوشش دهی کاتترهای ادراری را با استفاده از نانوذرات کیتوزان حاوی پپتید ضد میکروبی IDR-1018 انجام دهند و سپس کارایی آن را در محیط خارج از بدن و نیز داخل بدن حیوان آزمایشگاهی آنالیز نمایند.

موفقیت در نشان دادن کارایی نانوذرات

بنابر اعلام روابط عمومی و امور بین الملل انستیتو پاستور ایران، در قسمت اول این طرح که نتایج آن در مجله Journal of Basic Microbiology به چاپ رسیده است ترکیب نانوذرات کیتوزان با پپتید ضد میکروبی IDR-1018 آماده شد و خصوصیات این ترکیب با روش های مختلف از جمله میکروسکوپ الکترونی آنالیز شد. سپس ارزیابی اندازه رهایش پپتید از نانوذره و فعالیت ضد میکروبی این ترکیب علیه باکتری اشرشیاکلی انجام شد. در مراحل بعدی پوشش دهی کاتتر با نانوذرات کیتوزان حاوی پپتید انجام شد. سپس دوام ترکیب پوشش دهنده بر سطح کاتتر آنالیز شد ودر مرحله بعد فعالیت آن در ممانعت از اتصال باکتری در سطح کاتتر و قدرت آن در مهار تشکیل بیوفیلم در سطح کاتتر آنالیز شد.

نتایج این مطالعه نشان داد که کاتترهای پوشش دهی شده نه تنها خاصیت ضد باکتریایی و ضد بیوفیلم علیه اشرشیاکلی دارند بلکه از دوام مناسبی بر سطح کاتتر برای مدت 14 روز برخوردار هستند.

بعلاوه در قسمت دوم این پروژه به آنالیز فعالیت ضد باکتریایی نانوذرات کیتوزان - پپتید ضد میکروبی علیه باکتری اشرشیاکلی در مدل موشی پرداخته شد. در این مرحله در مدل موشی، عفونت مجاری ادراری وابسته به کاتتر شبیه سازی شد. در این مدل، کاتتر پوشش داده شده با ترکیب کیتوزان- پپتید به داخل مثانه موش های آزمایشگاهی وارد شد. سپس موش ها با باکتری اشرشیاکلی آلوده شدند و کاتترها در روزهای مختلف از موش جمع آوری شدند تا تعداد باکتری در بیوفیلم های تشکیل شده در کاتترها شمارش گردد. در نهایت نیز ایجاد التهاب در مثانه موش بعد از وارد کردن کاتترها با آنالیز شاخصه های التهاب مورد ارزیابی نهاده شد.

نتایج این مطالعه نشان داد که کاتترهای موشی پوشش داده شده با نانوذرات کیتوزان-پپتید ضدمیکروبی از اتصال و استقرار باکتری در سطح کاتتر و بعلاوه مثانه موش جلوگیری می نمایند. ممانعت از اتصال و تشکیل بیوفیلم در مثانه موش ها تا 14 روز آنالیز شد و نتایج نشان داد که از تجمع باکتری در سطح کاتتر و مثانه جلوگیری می گردد. از آنجایی که عفونت های ادراری وابسته به کاتتر ممکن است در طول 2 تا 14 روز بعد از کاتترگذاری رخ دهند ممانعت از اتصال باکتری در طول این مدت می تواند سبب عدم ایجاد عفونت ادراری وابسته به کاتتر گردد. ماندگاری ترکیب کیتوزان-پپتید در سطح کاتتر با انجام آزمایشات ذکر شده بیانگر این موضوع بود.

نتایج این آنالیز نشان داد که نانوذرات کیتوزان حاوی پپتید ضدمیکروبی IDR1018 می توانند به عنوان یک عامل پوشش دهی سطح کاتتر برای پیشگیری از عفونت مجاری ادراری وابسته به کاتتر مطرح باشند. آنالیز تاثیر این نوع پوشش دهی کاتتر در ممانعت از عفونت ادراری با سایر باکتری های بیماری زای مجاری ادراری و بعلاوه ارزیابی تاثیر این نوع کاتترها در مدل حیوان های بزرگتر آزمایشگاهی مانند خرگوش در مطالعات آینده پیشنهاد شده است.

بنابر اعلام انستیتو پاستور ایران، مقاله حاصل از نتایج قسمت دوم این طرح به مجله ای معتبر ارائه شده و در حال آنالیز است.