جهان از دریچه بچه ها جنگ زده و پناهنده - مجله دانلود و سرگرمی

آنجلی رئوف، نویسنده جوانی است که فعالیت هایی در زمینه حقوق زنان و بچه ها هم داشته است؛ به نظر می رسد چیزی بیشتر از این تجربیات او را درگیر نگارش این داستان نموده است؟

آنجلی کیو. رئوف نویسنده جوان بریتانیایی است؛ مسلمانی است با رنگ پوست تیره و اصالتا اهل بنگلادش. این تجربه ها احساساتی را در وجودش شکل داده است که در برابر خشونت، نژادپرستی، جنگ و پناهندگی حساس تر باشد و بتواند دنیا را از دریچه بچه هایی ببیند که همه کوشششان را می نمایند تا به همکلاسی پناهنده شان یاری نمایند که کمتر احساس تنهایی کند و سعی شان را می نمایند احمد را به آرزوی قلبی اش برسانند. او بنیان گذار مؤسسه ای است به نام ساختن تاریخِ زن (Making Herstory) در این سازمان مردها، زن ها و بچه ها تشویق می شوند همگی با هم کوشش نمایند دنیای را بسازنند که همه جای آن، زنان و بچه ها با عدالت و برابری زندگی نمایند.

جنگ، پدیده عجیبی است که بر زندگی و جغرافیای افراد از نقاط مختلف دنیا، اثرات متفاوتی می گذارد. داستان تازه وارد ردیف آخر هم حول تأثیرات جنگ بر زندگی راوی و روابط او با اطرافیانش می چرخد. این رمان چقدر در ارتباط با مخاطب نوجوان پیروز عمل نموده است؟

این کتاب سال 2019 دو جایزه بلو پیتر و واتراِستون را از آنِ خودش کرد و با این که اولین اثر نویسنده بود، خیلی زود به شهرت رسید و به زبان های مختلف ترجمه شد. رئوف همه کوششش را نموده است تا ما را به دنیای احمد، کودک جنگ زده ای بفرستد که ترسیده و احتیاج به یاری دارد. همزمان هم کلاسی های احمد تمام کوشششان را می نمایند، هر روز نقشه می کشند و حتی دست به کارهای خطرناکی می زنند تا احمد را به آرزویش برسانند. فکر می کنم این کتاب توانسته نگاه مخاطب نوجوان را در دنیا به مسأله پناهنده ها و پناهندگی تغییر بدهد و امیدوارم در ایران هم بتواند نظر مخاطب نوجوان را جلب کند.

نویسنده از چه ویژگی های رفتاری بهره برده تا تفاوت احمد با دیگر هم سالانش را در کلاس مدرسه بازگو کند؟

احمد زبان بچه های کلاس را بلد نیست؛ چهره اش کاملاً شرقی است و خجالتی. احمد به خاطر سختی هایی که دیده و جنگی که پشت سر گذاشته و جداشدن از خانواده اش نمی تواند قلدرهای مدرسه را تحمل کند و گاهی با آن ها زدوخورد می نماید. احمد خیلی خوب نمی تواند به هر کسی اعتماد کند و رازش را فقط به کسی می گوید که بیشتر از همه می خواهد به او یاری کند؛ و من فکر می کنم پیامی که این داستان با خودش دارد، فقط محدود نمی گردد به موضوع پناهنده ها و پناهندگی؛ بحث اصلی، پذیرفتن تفاوت های فردی است. اینکه هر انسانی از کودکی متوجه بگردد آدم های دنیاِ بیرون، لهجه ها و زبان های مختلفی دارند و رنگ مو و پوستشان فرق می نماید. کودک و نوجوان ما بداند کسی که کنار دریا زندگی نموده با کسی که در منطقه کوهستانی زندگی نموده، خلق و خوی متفاوتی دارد. متأسفانه ما در داخل کشور خودمان هم می بینیم اهالی یک شهر اهالی شهر دیگر را مسخره می نمایند؛ در حالی که با آموزش و نگاه متفاوت داشتن می گردد این مشکل را کم رنگ کرد و حتی از بین برد.

مسئله پناهندگان جنگی چند سالی است که ذهن مؤلفان و مترجمان را به خود مشغول نموده است. در زمانه ای که هر طرف سر می چرخانیم، جنگ افروزی است، پرداختن به مسئله پناهندگی بر اثر جنگ، در داستان ها چقدر می تواند بر دولتمردان و حتی سیاست گذاران کشورها تأثیرگذار باشد؟

متأسفانه بیشتر جنگ ها برای اغراض سیاسی شکل می گیرد و قربانی ها هم احمد و احمدها هستند؛ پس خوش بینی است اگر بگوییم با تألیف و ترجمه کتاب در این زمینه آتش بس دنیای برای تمام جنگ ها اعلام می گردد و تمام کشورها پرچم صلح بالا می برند؛ و بدبینی است اگر بگوییم هیچ اثری بر دولتمردان و سیاست گذارها ندارد؛ چون می گردد امیدوار بود دست و پنجه نرم کردن با مفاهیمی چون فقر و جنگ و تبعیض نژادی و ... (حتی در داستان ها) مطالبه عمومی برای صلح را بیشتر و بیشتر می نماید و به هر حال، بچه هاِ امروز سیاستمداران فردا هستند...

بدون شک، جنگ با خودش، بلا، بی خانمانی، مرگ و غم و اندوه به بار می آورد. افرادی که درگیر جنگ هستند، نسبت به آدم های معمولی دیگر آسیب پذیرتر هستند. در تازه وارد ردیف آخر همکلاسی های احمد برای ارتباط و یاری به او کوشش زیادی می نمایند. از نگاه شما به عنوان مترجم این کار، این کوشش ها تا چه اندازه می تواند برای شخصیت آسیب دیده کافی و لازم باشد؟

انسانی که در جنگ آسیب دیده، خانواده و خانه اش را از دست داده و مجبور به زندگی در کشوری شده که زبان و فرهنگش را نمی شناسد، قطعاً احتیاج به حمایت همه جانبه دارد و گاهی مجبور می گردد از نظر جسمی و روانی مداوا بگردد؛ انسان آسیب دیده از جنگ باید تحت حمایت کل جامعه باشد؛ از فردی که در اتوبوس کنار او می نشیند تا روان شناس های مجرب؛ اما در این کتاب با این سؤال روبرو می شویم: اگر با کسی روبه رو شدی که غریبه است و جنگ زده، باید چه کار کنی؟ گاهی وقت ها دادن یک آب نبات لیمویی می تواند بار بزرگی را از دوش آن فرد بردارد و حس اعتماد را در او تقویت کند و تنهایی اش را از بین ببرد. گاهی وقت ها مهم نیست چه کاری داری برای آن فرد می کنی. مهم این است کار کوچکی که از دستت برمی آید، انجام بدهی...

نوجوان امروز -که درگیر مسائلی نظیر رسانه های مجازی است- تا چه حد با موضوع جنگ و پناهندگی ارتباط برقرار می نماید؟

به هر حال، دنیای مجازی بازتابی از دنیای واقعی است و فرصتی را فراهم می نماید تا تجربه هایی را در آن کسب کنیم که در دنیای واقعی مجالش نیست. خود آنجلی کیو. رئوف ماجرای آلان کُردی را به وسیله رسانه ها و اخبار می شنود؛ همان پسرِ پناهنده سه ساله ای که وقتی با خانواده اش از دریای اژه رد می شد، غرق می گردد و از دنیا می رود. آن نقطه، شروع مسیری است که تازه وارد ردیف آخر یکی از نتایجش است. فضای مجازی در کنار آموزش صحیح تهدیدها را کم می نماید و می تواند فرصت های خوبی در اختیار نوجوان ما بگذارد.

بدون شک تجربیات خود رئوف در خلق و پدیدآوردن تازه وارد ردیف آخر، تأثیرگذار بوده است. گویا خود او هم در کودکی مورد تبعیض نژادی قرار گرفته است. اگر بخواهیم محور اصلی رمان را در نظر بگیریم، باید به تأثیرات جنگ بیشتر اشاره نمود یا تبعیض نژادی؟

این رمان که اتفاقاً بخشی از آن به طنز نوشته شده ماجرای بچه هایی را روایت می نماید که می خواهند به همکلاسی پناهنده شان یاری نمایند. جنگ و تبعیض نژادی یکی از تم های فرعی کار است؛ اما درون مایه اصلی کار دوستی و محافظت کردن از همدیگر است. رئوف در یکی از مصاحبه هایش گفته بود که بخش زیادی از اندوه و صحنه های ناراحت نماینده را با نظر ویراستارش حذف نموده تا کتاب باعث نگردد بچه ها امیدشان را از دست بدهند. به هر حال، وقتی از کشور خودت بروی بیرون یعنی باید با آدم هایی زندگی کنی که از نژاد تو نیستند و فکر می کنم یکی از اولین مسائل جنگ زدگی زبان و فرهنگ و ظاهر متفاوت است. آدم هایی مثل آقای گِرِگز همه جای دنیا هستند و من امیدوارم هر روز تعداد آن ها کمتر و کمتر بگردد.

به نظر شما آیا انتخاب رئوف برای زاویه دید از نگاه هم کلاسی احمد مناسب بوده؟ آیا اگر از نگاه خود احمد که تمام این سختی ها را پشت سر گذاشته و همچنان درگیر آن هاست، روایت می شد بیشتر حس همذات پنداری و نزدیکی به احساسات شخصیت اصلی داستان را منتقل نمی کرد؟

بشخصه زاویه دیدی را که رئوف انتخاب نموده، خیلی می پسندم؛ چون همان طور که قبلاً اشاره نمودم یکی از سؤال های اصلی کتاب این است که اگر یک بچه پناهنده دیدی، باید چه کار کنی؟ ما از بیرون به احمد نگاه می کنیم. احمد می آید و روی جایگاه خالی ته کلاس می نشیند. احمد نمی تواند یک کلمه هم حرف بزند. ما می خواهیم یاد بگیریم که چطور به احمد نزدیک بشویم و به واسطه هم کلاسی احمد که عمداً تا انتهای کتاب جنسیتش را هم نمی دانیم، کم کم با احمد آشنا می شویم؛ و یاد می گیریم که برای دوست داشتنِ همدیگر احتیاجی نیست حتماً همزبان باشیم.

رمان نوجوان تازه وارد ردیف آخر اثرآنجلی کیو. رئوف، از سوی نشر ثالث در 290 صفحه رقعی منتشر شده است.